سقوط «انسانی»/ بررسی روند سقوط یک دهه‌ای میانگین معدل نمرات دانش‌آموزان رشته انسانی
تحریریه روزنگار- جامع:
تحلیل نتایج امتحانات نهایی نشان می‌دهد که نمرات دانش‌آموزان در بازه زمانی ۴ ساله یعنی از سال ۹۸ تا ۱۴۰۲ با اُفت همراه بوده است.
میانگین کشوری معدل دانش‌آموزان علوم انسانی در امتحانات نهایی خرداد ۱۴۰۲به ۸.۷۵ رسیده است. همچنین میانگین نمرات سه پایه رشته علوم انسانی در خردادماه ۱۴۰۳ با رشدی نزدیک به ۵۰ صدم، ۹.۱۳ شده است که در مقایسه با دیگر رشته‌ها نیز عملکرد ضعیف‌تری را به نام خود زده است.
عملکرد نامطلوب دانش‌آموزان رشته انسانی در مدارس عادی‌دولتی وضعیتی به مراتب افولی‌تر از میانگین کلی دارد و میانگین معدل دانش‌آموزان مدارس عادی‌دولتی در هر سه پایه متوسطه در امتحانات نهایی خردادماه امسال ۸.۵۰ شده است.
حجت‌الاسلام محسن خاکی، معلم و پژوهشگر اقتصاد آموزشوپرورش با اشاره به وضعیت نامطلوب توزیع امکانات و فرصت‌های برابر آموزشی در مناطق مختلف کشور نیز گفت: یکی از چالش‌هایی که در استان‌های مرزی کشور وجود دارد، تقاضای بالای ورود به رشته انسانی است و می‌توان گفت که در استان‌های خوزستان، سیستان‌وبلوچستان و ایلام و… تورم رشته انسانی وجود دارد؛ یعنی در این مناطق دانش‌آموزانی که در رشته‌های فنی، ریاضی و تجربی استعداد دارند به سبب عدم امکانات کافی و مناسب از تحصیل در این رشته‌ها دست می‌کشند و به سمت رشته انسانی می‌روند. بنابراین در مناطق مرزی رشته انسانی دچار تورم است و رشته‌های فنی و هنرستان‌ها جمعیت دانش‌آموزی کمی دارند.»
بررسی‌های تحریریه جامع نیز نشان می‌دهد که استان‌های سیستان‌وبلوچستان، خوزستان، کهگلویه‌وبویراحمد و آذربایجان غربی به‌ترتیب پایین‌ترین میانگین معدل امتحانات نهایی رشته انسانی را به نام خود کرده‌اند.
اُفت معدل رشته انسانی در مدارس عادی‌دولتی
عملکرد نامطلوب دانش‌آموزان رشته انسانی در مدارس عادی‌دولتی وضعیتی به مراتب افولی‌تر از میانگین کلی دارد. میانگین معدل دانش‌آموزان مدارس عادی‌دولتی در هر ۳ پایه متوسطه در امتحانات نهایی خردادماه امسال ۸.۵۰ شده است. همچنین از سال ۱۳۹۸ میانگین معدل امتحانات نهایی رشته انسانی که عدد ۱۰.۷۶ را نشان می‌داد تا امروز و پس از گذشت ۵ سال، روند کاهشی این رشته ادامه داشته است.
آمارها نشان از آن دارد که میانگین نمرات دانش‌آموزان در اغلب دروس این رشته به عدد ۱۰ نیز نمی‌رسد و هر ساله با اُفت مواجه است. چنانچه مثلا میانگین نمرات دانش‌آموزان پایه دوازدهم در درس تاریخ ۷.۱۸، جامعه شناسی ۸.۰۳، جغرافیا ۱۰.۶۶، ریاضی و آمار ۶.۳۳، عربی ۸.۰۷، علوم و فنون ادبی ۸.۷۲، فارسی ۹.۲۲ و فلسفه ۸.۴۷ است؛ بنابراین وضعیت رشته انسانی در دروس تخصصی نیز نزدیک به هشدار است.
چرا وضعیت علوم انسانی در کشور قرمز است؟
بیش‌تر معلمان علوم انسانی اعتقاد دارند که تغییرات در کتاب‌های درسی این رشته بسیار زیاد است و معلمان درس‌های تخصصی همزمان با دانش آموزان متوجه این تغییرات می‌شوند، چه بسا که برای تدریس بسیاری از این کتاب‌ها لازم است؛ برای معلمان همگام با تغییرات کتاب کلاس‌های آموزشی برگزار شود. همچنین تراکم بالای کلاس‌های این رشته و تدریس معلمان غیرمتخصص نیز بر مشکلات رشته انسانی افزوده تا جایی که معلمان مختلف برای پر کردن ساعات درسی خود دروس تخصصی رشته انسانی را تدریس کرده که مشکلاتی را در فهم این دروس برای دانش‌آموزان ایجاد می‌کند.
به استناد تحلیل‌های کیفی ۴۴ درصد از دانش‌آموزان متوسطه دوم که وارد رشته انسانی می‌شوند با علاقه خود این رشته را انتخاب نمی‌کنند و این تعداد داوطلب برای ادامه تحصیل در دانشگاه و یافتن شغل مناسب نیز دچار آسیب خواهند شد. در گفتگویی که با تعدادی از دانش‌آموزان رشته انسانی داشتیم، بخشی از آنان از عدم علاقه خود به این رشته گفته‌اند و اجبار خانواده‌ها و یا کمبود ظرفیت هنرستان‌ها را از دلایل عمده انتخاب انسانی برشمرده‌اند.
تطبیق میانگین نمرات رشته انسانی با نقشه فقر کشور
حجت‌الاسلام محسن خاکی، معلم و پژوهشگر اقتصاد آموزشوپرورش با اشاره به وضعیت نامطلوب توزیع امکانات و فرصت‌های برابر آموزشی در مناطق مختلف کشور گفت: «یکی از چالش‌هایی که در استان‌های مرزی کشور وجود دارد، تقاضای بالای ورود به رشته انسانی است و می‌توان گفت که در استان‌های خوزستان، سیستان‌وبلوچستان و ایلام و… تورم رشته انسانی وجود دارد؛ یعنی در این مناطق، دانش‌آموزانی که در رشته‌های فنی، ریاضی و تجربی استعداد دارند به سبب عدم امکانات کافی و مناسب از تحصیل در این رشته‌ها دست می‌کشند و به سمت رشته انسانی می‌روند. بنابراین در مناطق مرزی رشته انسانی دچار تورم است و رشته‌های فنی و هنرستان‌ها جمعیت دانش‌آموزی کمی دارند.»
بررسی‌های تحریریه جامع نیز نشان می‌دهد که استان‌های سیستان‌وبلوچستان، خوزستان، کهگلویه‌وبویراحمد و آذربایجان غربی به‌ترتیب پایین‌ترین میانگین معدل امتحانات نهایی رشته انسانی را به نام خود کرده‌اند.
سراشیبی کیفیت آموزشی در مدارس عادی‌دولتی
سراشیبی و افول کیفیت آموزشی و عدم کیفیت‌بخشی به مدارس عادی دولتی و مناطق محروم، ثبت روند نزولی میانگین معدل امتحانات نهایی دانش‌آموزان در همه رشته‌ها به ویژه در رشته انسانی را سبب شده است. اعلام نمرات واقعی دانش‌آموزان در امتحانات نهایی در سال‌های اخیر داده‌های بسیاری را در مقابل کارشناسان و مسئولان قرار داده است. بنا به نظر کارشناسان آموزشوپرورش یکی از راهکارهای جدی گذر از بحران میانگین معدل پایین دانش‌آموزان کیفیت‌بخشی به مدارس عادی دولتی است، به‌طور میانگین، معدل نمرات دانش‌آموزان مدارس عادی دولتی در نسبت با سایر مدارس یک نمره پایین‌تر است.
