واکاوی تربیت ایدئولوژیک در مدارس رژیم صهیونیستی
به افق مدرسه – جامع، شهرام رامشت، استاد دانشگاه در یادداشتی نوشت:
در نگاهی کلی، آموزش همیشه با اهداف اجتماعی گره خورده است و خط‌مشی‌گذاران تلاش می‌کنند از مسیر آموزش به تغییرات اجتماعی جهت بدهند. بعضی دیدگاه‌ها پا را فراتر می‌گذارند و معتقدند که آموزش ذاتاً سیاسی و ایدئولوژیک است؛ به بیان دیگر، همه آن‌چه در مدارس و نظام آموزشی رخ می‌دهد، چه آشکار و چه پنهان، به نوعی بازتابی از نگرش‌ها و اهداف سیاسی جامعه است.
در بررسی نظام آموزشی اسرائیل، می‌توان سه دوره مهم را در زمینه آموزش سیاسی مشاهده کرد: دوره اول، دوران «جریان‌ها و احزاب» است. در این دوران که از پیش از تشکیل دولت اسرائیل تا تصویب قانون آموزش دولتی در سال ۱۹۵۳ ادامه داشت، آموزش ارتباطی تنگاتنگ با احزاب سیاسی داشته و تأمین منابع و اداره مدارس بر پایه گرایش‌های ایدئولوژیک حزبی انجام می‌شده است.
پس از آن، با تصویب قانون آموزش «دولتی»، دوره جدیدی آغاز شد که هدف آن جدا کردن آموزش از سیاست‌های حزبی بود و تلاش شد آموزش کاملاً حالت بی‌طرفانه پیدا کند. در این دوره، دخالت معلمان و دانش‌آموزان در بحث‌های سیاسی و ابراز عقاید حزبی ممنوع شد. با این حال، منتقدان معتقد بودند این حالت «بی‌طرف سیاسی»، خود نوعی حفظ روایت مسلط جامعه و جلوگیری از اعتراض بود.
سومین دوره، از دهه ۱۹۸۰ آغاز شد و تاکنون نیز ادامه یافته است. در این مرحله، دولت تا حد زیادی از حوزه آموزش عقب نشست و بخش خصوصی و نهادهای غیردولتی نقش بیشتری پیدا کردند. اگرچه ظاهر آموزش رسمی و ساعات مدرسه «عاری از سیاست» نشان داده می‌شود، اما بیرون از این چارچوب – مثلاً در برنامه‌های جانبی و فوق‌برنامه که توسط سازمان‌های خصوصی اجرا می‌شوند – زمینه‌ای برای نفوذ منافع سیاسی و اقتصادی به وجود آمده است. این وضعیت نوعی آموزش «شبه‌خنثی» نامیده می‌شود.
جالب اینجاست که برخی معتقدند اکنون این فضای ظاهراً خنثای سیاسی، بیشتر در مدارس عربی برقرار است، در حالی‌که آموزش رسمی یهودی به شکل مستقیم‌تری در خدمت ترویج گرایش‌های سیاسی خاص، به‌ویژه جریان راست اسرائیلی قرار گرفته است.
